Химия сабағында PBL әдісі арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Химия сабағында PBL әдісі арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту.

PBL (Project-Based Learning) әдісі — оқушыларға нақты жобаларды орындау арқылы білім алуға мүмкіндік беретін оқыту әдісі. Бұл әдіс оқушылардың тек теориялық білім алуымен шектелмей, алған білімдерін іс жүзінде қолдануға мүмкіндік береді. PBL әдісінің негізгі мақсаты — оқушылардың зерттеу дағдыларын, шығармашылық қабілеттерін дамыту және сыни ойлау қабілеттерін қалыптастыру. Осы әдіс арқылы оқушылар проблемаларды шешуде өз бетімен жұмыс істей алады, ғылыми-зерттеу жұмыстарына қатысады және өмірлік дағдыларды игереді.

PBL әдісінің негіздері

1. Шынайы өмірмен байланыс: PBL әдісінде оқушылар шынайы өмірдегі мәселелерді шешеді. Бұл әдіс оқушылардың алған білімдерін практикада қолдануына мүмкіндік береді. Мысалы, экологиялық мәселені шешу, қоғамдағы өзгерістерді зерттеу, ғылыми жобаларды жасау.

2. Оқушылардың белсенділігі: Бұл әдіс оқушылардың белсенді қатысуын талап етеді. Оқушылар дербес зерттеулер жүргізеді, тапсырмаларды орындайды, топта жұмыс істейді, бір-біріне көмек көрсетеді. Осылайша, олар шығармашылық пен сыни ойлау дағдыларын дамытады.

3. Жобалық жұмыс: PBL әдісінде жобаның мақсаты мен тапсырмалары алдын ала белгіленеді, бірақ жобаны орындау кезінде оқушылар өз идеяларын және зерттеулерін ұсынады. Бұл дағды олардың өздігінен жұмыс істеуіне, шешімдер қабылдауға және нәтиже шығаруға мүмкіндік береді.

4. Көп пәнді оқыту: PBL әдісінде әртүрлі пәндерді біріктіруге болады. Оқушылар химия, биология, география, тарих, математика сияқты пәндердің білімдерін біріктіріп, мәселені шешуге қатысты шешімдер ұсынады.

5. Қорытынды өнім: Жобалық оқытудың соңында оқушылар нақты нәтижеге қол жеткізуі тиіс. Бұл нәтижелер ғылыми мақала, модель, есеп беру, презентация немесе бейнемазмұн түрінде болуы мүмкін.

PBL әдісінің құрылымы мен кезеңдері

1. Тақырыпты таңдау және жоспарлау:

   • Бұл кезеңде мұғалім жобаның тақырыбын анықтайды және оны оқушылармен талқылайды. Тақырып шынайы өмірдегі мәселе болуы керек. Оқушылар жобаны орындауға қажетті сұрақтар мен міндеттерді талқылайды.

2. Зерттеу және ақпарат жинау:

   • Оқушылар өздерінің таңдаған тақырыбы бойынша зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Олар деректер жинап, ақпарат көздерін пайдаланады. Бұл кезеңде оқушылар ғылыми әдістерді қолдануға үйренеді.

3. Жобаны орындау:

   • Оқушылар өз жобаларын әзірлейді. Бұл кезеңде олар нақты жоспар құрып, қажетті қадамдарды орындап, топтық жұмыс арқылы проблеманы шешеді.

4. Презентация және қорытынды жасау:

   • Жоба аяқталғаннан кейін оқушылар нәтижелерін басқа оқушыларға немесе мұғалімге ұсынады. Бұл кезеңде оқушылар өздерінің зерттеу жұмыстары мен идеяларын нақты түрде қорғап, қорытынды шығарады.

5. Бағалау және кері байланыс:

   • Жоба аяқталғаннан кейін оқушылардың жұмысы бағаланады. Бұл бағалау тек дайын өніммен ғана емес, сонымен бірге процесстің өзі, командалық жұмыс, идеяларды қорғау және деректерді жинау әдістері де бағаланады.

PBL әдісінің артықшылықтары

1. Шығармашылық қабілеттерді дамыту: PBL әдісі оқушылардың шығармашылық қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді. Олар өз идеяларын ұсынады, жаңа шешімдер іздейді, эксперименттер жүргізеді.

2. Зерттеу дағдыларын қалыптастыру: Оқушылар ғылыми зерттеулер жүргізе отырып, зерттеу дағдыларын қалыптастырады. Олар ақпарат жинап, оны сараптап, талдайды және ғылыми қорытынды жасайды.

3. Өмірлік дағдыларды дамыту: PBL оқушыларды командалық жұмыс жасауға, уақытты басқаруға, мақсат қоюға, коммуникация дағдыларын жақсартуға үйретеді. Оқушылардың сыни ойлау қабілеттері дамиды.

4. Мәселені шешу дағдыларын арттыру: Оқушылар нақты өмірдегі проблемаларды шешуге дағдыланады. Олар шынайы мәселелермен жұмыс істеп, олардың шешімдерін ұсынады.

5. Оқу мотивациясын арттыру: Жобалық оқыту әдісі оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырады. Олар тек теориялық білімді меңгермей, оны практикалық тұрғыда қолдану мүмкіндігін алады.

PBL әдісінің кемшіліктері мен қиыншылықтары

1. Уақыттың шектелуі: Жобалық жұмыс көп уақытты талап етуі мүмкін, сондықтан кейбір жағдайда оқушылардың уақыт тапшылығы жоба сапасына әсер етуі мүмкін.

2. Жетекшілік қажет: Жобалық оқыту кезінде мұғалімнің жетекшілігі өте маңызды. Мұғалім оқушыларды дұрыс бағытта жүргізіп, көмектесуі тиіс, бірақ кейде мұғалімнің қажетті деңгейде қолдау көрсетуі қиын болуы мүмкін.

3. Ресурстардың жетіспеушілігі: Жобаны жүзеге асыру үшін арнайы ресурстар мен құралдар қажет болуы мүмкін, сондықтан кейде бұл ресурстардың болмауы оқушылардың жұмысына кедергі келтіреді.

Қорытынды

PBL әдісі — оқушыларды шығармашылыққа баулитын, сыни ойлау дағдыларын дамытатын және ғылыми зерттеу жүргізуге үйрететін тиімді оқыту әдісі. Бұл әдіс оқушылардың тек теориялық білімдерін ғана емес, сондай-ақ практикалық дағдыларын да арттырады. PBL арқылы оқушылар нақты проблемаларды шешуге үйреніп, шынайы өмірмен байланыс орнату мүмкіндігін алады.