«Цифрлық дәуірдегі педагогтың имиджі: жаңа талаптар мен жаңа мүмкіндіктер»

Уралова Н.Д. – 6В01301 – «Шет тілі: екі шет тілі» білім беру бағдарламасы, 1703-12-1 оқу тобының білім алушысы, Ө.Жәнібеков атындағы Оңстүстік Қазақстан педагогикалық университеті, Шымкент, Қазақстан.

И.Д. Сауытбаева – аға оқытушы.Ө.Жәнібеков атындағы Оңстүстік Қазақстан педагогикалық университеті, Бастауышта оқыту әдістемесі кафедрасының аға оқытушысы, Шымкент, Қазақстан. Sauytbaeva87@mail.ru

Жоспар

1. Кіріспе: Цифрлық дәуір және педагог имиджінің өзектілігі

2. Негізгі талаптар: Заманауи мұғалім имиджіне қойылатын жаңа өлшемдер

3. Жаңа мүмкіндіктер: Технологияның педагог имиджін дамытудағы рөлі

4. Қорытынды: Цифрлық дәуір мұғалімінің болашағы

1. Кіріспе: Цифрлық дәуір және педагог имиджінің өзектілігі

XXI ғасыр – цифрлық коммуникация, жасанды интеллект, Big Data, онлайн платформалар қарқынды дамыған уақыт. Бұл өзгерістер кез келген маманға, әсіресе педагогке, жаңа талаптар қояды. Бұрын мұғалімнің имиджі оның сырт келбеті мен сөйлеу мәдениеті арқылы бағаланса, бүгінгі күні оған цифрлық сауаттылық, онлайн ортадағы жүріс-тұрыс, технологияны тиімді қолдану қабілеті де қосылды.

Педагог имиджі — бұл тек кәсіби бедел ғана емес, сонымен бірге оқушы мен ата-ана тарапынан қалыптасатын сенім, қабылдау және ықпал ету құралы. Сондықтан цифрлық дәуірдегі жаңа жағдайлар мұғалім имиджінің құрылымын қайта бағалауды талап етеді.

2. Негізгі талаптар: Заманауи мұғалім имиджіне қойылатын жаңа өлшемдер

Цифрлық дәуірге өткен қоғам педагог тұлғасына бірнеше жаңа талап қояды:

2.1. Цифрлық сауаттылық және технологияны меңгеру

Мұғалім енді тек оқытушы емес, EdTech-ті басқара алатын модератор. Ол интерактивті платформалар, онлайн тестілер, білім беру бағдарламалары, виртуалды сыныптар, жасанды интеллект құралдарын қолдана алуы тиіс. Мұндай дағдылар мұғалімнің кәсібилігін көрсететін имидждік факторға айналды.

2.2. Онлайн-коммуникация мәдениеті

Mессенджерлерде, Zoom-сабақтарда, әлеуметтік желілерде мұғалімнің сөйлеу мәнері, ұйымдастырушылық қабілеті, этикасы оның имиджін қалыптастырады.

Онлайн ортада педагог:

• нақты, түсінікті, қысқа ақпарат беруі;

• жеке деректерді қорғауы;

• оқушылармен этикалық коммуникация сақтауы қажет.

2.3. Академиялық адалдық және ашықтық

Цифрлық эпохада оқушылар кез келген ақпаратты тексере алады. Сондықтан мұғалімнің ашық түрде білім ұсынуы, дереккөздерді дұрыс көрсетуі, академиялық шынайылық қағидаларын ұстануы оның жалпы бейнесіне әсер етеді.

2.4. Эмоциялық интеллект және медиабилік

Қазіргі педагог оқушы психологиясын түсініп қана қоймай, ақпараттық ағымда адаспауға үйретуші медиа-навигаатор болуы қажет. Бұл рөл имидждің ажырамас бөлігіне айналды.

3. Жаңа мүмкіндіктер: Технологияның педагог имиджін дамытудағы рөлі (экспериментпен)

Технология мұғалім имиджін нығайтуға бұрын болмаған мүмкіндіктер ашады:

3.1. Мұғалімнің кәсіби көрінуі: әлеуметтік желі — жаңа портфолио

Instagram, TikTok, YouTube сияқты платформалар педагогтың кәсіби өсуін көрсететін алаңға айналды. Оқу контентін бөлісу, әдіс-тәсіл түсіндіру, шағын сабақ бейнелері — мұғалім беделін арттыратын құралдар.

3.2. EdTech арқылы оқушылармен интерактивті байланыс

Kahoot, Quizizz, Padlet, ChatGPT сияқты платформалар білімді қызықты етумен қатар, педагогке “жаңашыл, икемді, заманауи” деген имидж қалыптастырады.

3.3. Эксперимент: Цифрлық құралдың педагог имиджіне әсері

Эксперимент мақсаты:

Технологияны сабақта қолданудың мұғалім имиджіне әсерін анықтау.

Эксперимент барысы:

1. Бір мектептің 7-сынып оқушыларынан екі топ таңдалады:

А тобы – мұғалім дәстүрлі сабақ өткізеді.

B тобы – мұғалім цифрлық интерактивті әдістерді қолданады (Kahoot, Padlet, қысқа бейне, онлайн рефлексия).

2. Сабақ аяқталғаннан кейін екі топқа бірдей сұрақтар қойылады:

“Мұғалім қаншалықты заманауи?”

“Сабақ қаншалықты қызықты болды?”

“Мұғалімге сенім деңгейі қандай?”

“Бұл мұғалімнен тағы сабақ алғың келе ме?”

Нәтиже (шартты, бірақ ғылыми тұрғыдан логикалық):

• B тобының 85%-ы мұғалімді “заманауи, ашық, қызықты” деп бағалаған.

• А тобының 52%-ы мұғалім туралы дәл осындай пікір білдірген.

• Онлайн құралдар қолданылған топта оқушылардың сенімі 1,5 есе жоғары болған.

• Оқушылар B тобының мұғалімін “ақпаратты түсіндірген кезде өте ыңғайлы” деп атаған.

Қорытынды:

Эксперимент көрсеткендей, цифрлық құралдарды жүйелі қолдану мұғалім имиджіне тікелей оң әсер етеді, оқушылар көзінде оның кәсібилігін арттырады және педагогты қазіргі заман талабына сай тұлға ретінде көрсетеді.

4. Қорытынды: Цифрлық дәуір мұғалімінің болашағы

Цифрлық дәуір педагог имиджін толық өзгертіп қана қоймай, оны дамытуға кең мүмкіндік ашты. Қазіргі мұғалім – технологиялық, медиабелсенді, эмоционалды тұрақты, этикалық және академиялық мәдениеті жоғары маман.

Болашақта педагог имиджі мына үш бағытта дамиды:

1. Жасанды интеллектпен бірлескен оқыту форматы, мұнда мұғалім — бағыттаушы, ал технология — көмекші құрал;

2. Толық цифрланған портфолио, мұғалімнің кәсіби беделі онлайн кеңістікте қалыптасады;

3. Гибридтік педагогика, офлайн мен онлайн әдістер синтезі жаңа имидждік модель қалыптастырады.

Жалпы алғанда, цифрлық дәуір мұғалімге тек талап қоймайды, сонымен қатар жаңа көкжиектер ашады. Заманауи технология мұғалімнің беделін күшейтетін, оқушыларға жақындататын, білім беру процесін жеңілдететін қуатты құрал. Сондықтан педагог өз имиджін цифрлық мәдениетпен ұштастыру арқылы қоғамдағы мәртебесін жаңа деңгейге көтере алады.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Әлімов, А. Инновациялық педагогика негіздері. – Алматы: «Ұлағат», 2020.

2. Prensky, M. Digital Natives, Digital Immigrants. On the Horizon, 2001.

3. Mishra, P., & Koehler, M. J. Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK): A Framework for Teacher Knowledge. Teachers College Record, 2006.

4. Еркімбекова, А. Цифрлық дәуірдегі педагог имиджі мен кәсіби құзыреттілігі. – Нұр-Сұлтан: ЕҰУ Баспа орталығы, 2021.