ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН САБАҚТАР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫ БОЙЫНДА ІЗГІЛІКТІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ

ИНТЕГРАЦИЯЛАНҒАН САБАҚТАР АРҚЫЛЫ ОҚУШЫ БОЙЫНДА ІЗГІЛІКТІ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ

Елтай Таңшолпан Махсатқызы, Ө.Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті, 4-курс білімалушысы

Кіріспе

Білім беру жүйесі – қоғамның дамуына ықпал ететін басты әлеуметтік құрылымдардың бірі. Бұл құрылым арқылы болашақ ұрпақтың дүниетанымы, құндылықтық бағдары, мінез-құлқы қалыптасады. XXI ғасыр – жаһандану мен рухани дағдарыс қатар жүріп жатқан уақыт. Осындай жағдайда мектептің, әсіресе бастауыш буынның басты мақсаты – ізгілікке негізделген тұлға қалыптастыру болуы тиіс. Себебі осы кезеңде баланың адамгершілік болмысы, өмірге деген көзқарасы, қоршаған ортаға қарым-қатынасы қалыптасады.

Бүгінгі таңда білім беру мазмұнын жаңарту аясында сабақтарды интеграциялау – заманауи, тиімді әдіс ретінде кеңінен қолданылуда. Бұл тәсіл тек білімді тиімді меңгертудің ғана емес, сонымен қатар оқушы бойында ізгілік, жанашырлық, өзара түсіністік сияқты құндылықтарды сіңірудің де жолы.

Негізгі бөлім

Интеграциялық оқытудың мәні

Интеграция – оқу мазмұнындағы пәндер арасындағы байланысты орнату ғана емес, сол мазмұн арқылы оқушының тұтас дүниетанымын қалыптастыруға бағытталған әдіс. Мәселен, «Әдебиеттік оқу» пәнінде оқылған мәтіннің мазмұны «Қазақ тілі» пәнінде талданып, сол шығармада көтерілген тақырып «Дүниетану» пәнінде өмірмен байланыстырылса, оқушы бір мәселені жан-жақты түсіне бастайды.

Бұл әдістің бір артықшылығы – оқушы тек білім алып қоймайды, сол білімді қолдануға, соның негізінде дұрыс шешім қабылдауға, жақсы мен жаманды айыруға үйренеді. Ал бұл — ізгілікті қарым-қатынастың алғы шарты.

Ізгілікті қарым-қатынасты қалыптастыру жолдары

Ізгілікті қарым-қатынас дегеніміз – баланың өзіне, айналасына, табиғатқа, қоғамға деген оң көзқарасы, жауапкершілігі, мейірімділігі. Бастауыш сынып оқушылары бұл ұғымдарды тек сөз жүзінде емес, күнделікті оқу тәжірибесі арқылы меңгеруі тиіс. Бұл үшін келесі тәсілдер нәтижелі бола алады:

1. Интеграцияланған мәтіндік тапсырмалар: Мысалы, «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?» ертегісін оқу арқылы бала жануарларға қамқорлық жасауды, әлсізге көмектесуді үйренеді. Осы мазмұнды «Қазақ тілі» пәнінде етістік шақтарын талдауға қолдануға болады. Ал дүниетану сабағында құстардың тіршілігі, табиғаттағы тепе-теңдік туралы айтуға болады.

2. Этикалық дилемма әдісі: Сабақ барысында оқушыларға нақты жағдаят ұсынылады (мысалы: жылан ұяға жақындап қалды, не істейміз?). Мұндай тапсырмалар арқылы оқушы құндылықтық тұрғыдан шешім қабылдау машығын дамытады.

3. Рөлдік ойындар мен сахналық көріністер: Әдебиеттегі кейіпкерлер рөлін ойнап, олардың орнына өзін қойып көру – оқушыны эмпатия мен жанашырлыққа тәрбиелейді.

4. Топтық жұмыс: Өзара пікір алмасу, тыңдау, көмектесу, бірін-бірі құрметтеу – бұл ізгілікті қарым-қатынастың негізі. Интеграциялық сабақтарда әртүрлі пәндік тапсырма бірлесіп орындалған кезде осы дағдылар табиғи түрде қалыптасады.

Мұғалімнің рөлі

Мұғалім тек ақпарат беруші емес, оқушы жүрегіне жол таба алатын тәрбиеші тұлға болуы тиіс. Интеграцияланған сабақтарды жоспарлауда мұғалім:

• тек пәндік мақсатты емес,

• адамгершілік, эмоционалды-этикалық мақсаттарды да ескеруі керек.

Сабақтың әр кезеңінде «не үйретемін?» дегеннен бөлек, «бұл тапсырма арқылы бала қандай құндылықты түсінеді?» деген сұрақтар тұрса ғана нағыз нәтижелі сабақ пайда болады.

Қорытынды

Қорыта айтқанда, бастауыш сыныпта интеграцияланған сабақтар арқылы ізгілікті қарым-қатынасты қалыптастыру – бұл уақыт талабы. Интеграция әдісі – оқушының дүниетанымын кеңейтумен қатар, оның жүрегінде мейірім, жанашырлық, жауапкершілік сезімдерін де оятады. Мұндай оқушылар – болашақта өз ортасына, қоғамына пайда әкелетін, адамдықты ұлықтайтын тұлғаларға айналады.

Сондықтан әрбір педагог пән мазмұны мен рухани құндылықтардың байланысын таба алса, онда шын мәнінде ізгі білім берудің іргесі қаланады деп сенемін.