TOUCHMATH – ОҚЫТУ ӘДІСІ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ БІЛІМІН АРТТЫРУ

TOUCHMATH – ОҚЫТУ ӘДІСІ АРҚЫЛЫ БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ МАТЕМАТИКАЛЫҚ БІЛІМІН АРТТЫРУ

Қосан Альбина Съездқызы, Ө.Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті, 4-курс білімалушысы

Кіріспе

Қазіргі білім беру жүйесінің алдында тұрған басты міндеттердің бірі – оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру. Осы бағытта бастауыш сынып оқушыларының математикалық білім деңгейін көтеру – ерекше назар аударатын мәселе. Себебі бастауыш буын – баланың танымдық, логикалық және математикалық ойлау қабілеттерінің қалыптасуының алғашқы баспалдағы. Дәл осы кезеңде берілген білім сапалы әрі түсінікті болуы қажет.

Математика пәні балалар үшін көбіне күрделі және түсініксіз болып көрінеді. Бұл әсіресе арнайы білім беру қажеттілігі бар немесе оқу жетістіктері төмен оқушылар арасында байқалады. Сондықтан бүгінгі таңда түрлі әдістемелік тәсілдерді, соның ішінде бейнелі, сезім арқылы қабылдауға негізделген әдістерді қолдану өзектілікке ие. Осындай әдістердің бірі – TouchMath әдісі.

TouchMath – бұл математиканы оқытуда визуалды және тактильді қолдауды қолданатын оқыту жүйесі. Ол әсіресе бастауыш сынып оқушыларына және арнайы білім беру қажеттілігі бар балаларға арналған тиімді құрал ретінде танылған. Бұл мақалада TouchMath әдісінің теориялық негіздері, қолдану ерекшеліктері және оның бастауыш сынып оқушыларының математикалық білімін арттырудағы рөлі қарастырылады.

Негізгі бөлім

1. TouchMath әдісі туралы жалпы түсінік

TouchMath – бұл 1975 жылы АҚШ-та әзірленген, түрлі сезім мүшелерін (көру, сезу, есту) іске қосатын көпарналы оқыту әдісі. Бұл әдісте сандардың үстіне немесе жанына орналасқан арнайы «нүктелер» (touch points) арқылы оқушы математикалық амалдарды орындайды. Әрбір санға сәйкес белгілі бір нүкте саны болады:

• 1 саны – 1 нүкте;

• 2 саны – 2 нүкте;

• 3 саны – 3 нүкте;

• ...

• 9 саны – 9 нүкте.

Мысалы, оқушы 5 санын көргенде оның ішінде 5 нүктені саусақпен санау арқылы ұғады. Бұл тәсіл көру мен қозғалыс дағдыларын қатар іске қосады, сондықтан математикалық ұғымдарды түсіну жеңілдейді.

2. TouchMath әдісінің педагогикалық негіздері

TouchMath әдісі келесі қағидаларға негізделеді:

• Көпарналы оқыту: визуалды, кинестетикалық және аудиалды арналарды бір уақытта қолдану.

• Қайталау және тәжірибе арқылы үйрену: оқушы бір әрекетті бірнеше рет қайталау арқылы дағдыны бекітеді.

• Қарапайымнан күрделіге қарай жылжу: алдымен санау, кейін қосу, одан кейін азайту, көбейту, бөлу амалдары енгізіледі.

• Индивидуализацияланған оқыту: әр оқушының деңгейіне қарай тапсырмалар бейімделеді.

TouchMath – тек оқыту әдісі емес, сонымен қатар кең көлемді оқу бағдарламасы. Онда түрлі жұмыс парақтары, карточкалар, цифрлар мен нүктелер бейнеленген көрнекі құралдар және оқытуға арналған мультимедиялық материалдар қолданылады.

3. TouchMath әдісінің бастауыш сынып оқушыларына әсері

а) Танымдық дағдылардың дамуы

TouchMath әдісі арқылы оқушылар санды көзбен көріп қана қоймай, оны саусақпен сезінеді, дауыстап оқиды, нүктелерді санайды. Мұндай тәсіл арқылы бала ақпаратты түрлі арнамен қабылдап, оны жадында берік сақтайды. Бұл әсіресе көрнекі-бейнелі және әрекеттік ойлау деңгейі жоғары балалар үшін қолайлы.

б) Қосу және азайту амалдарын меңгерту

TouchMath әдісінде қосу мен азайтуды үйрету өте тиімді жүргізіледі. Мысалы, 4 + 3 есепте TouchMath санын пайдаланып, оқушы алдымен 4 санының нүктелерін санап, кейін 3 санының нүктелерін қосымша санап, жауапты табады. Бұл нақты әрекетке негізделген амалдар арқылы абстрактілі математикалық операцияны көзбен көретіндей етіп жасайды.

в) Арнайы білім беру қажеттілігі бар оқушылар үшін тиімділік

TouchMath әдісі АҚШ пен басқа елдерде инклюзивті және арнайы мектептерде кеңінен қолданылады. Дислексия, дисграфия, дискалькулия және басқа да оқыту қиындықтары бар балалар үшін бұл әдіс өте тиімді, себебі оларда абстрактілі ойлау төмен деңгейде болуы мүмкін. TouchMath нақты әрекетпен жұмыс жасау арқылы олардың математикалық түсінігін жақсартады.

г) Математикаға деген қызығушылықты арттыру

Ойын элементтері, көрнекілік, өз бетінше әрекет жасау мүмкіндігі балалардың математика пәніне деген қызығушылығын арттырады. Әсіресе бастауыш сынып оқушылары үшін TouchMath сабақтары қызықты, интерактивті, белсенді өтеді.

4. TouchMath әдісін сабақта қолданудың мысалдары

Мысал 1: Қосу амалы

Тапсырма: 6 + 2

Қадамдар:

1. 6 санының нүктелерін санау (оқушы саусақпен санайды).

2. 2 санының нүктелерін санау және 6-ның үстіне қосу.

3. Барлық нүктелерді санау арқылы нәтиже табу: 6+2 = 8

Мысал 2: Азайту амалы

Тапсырма: 9 – 4

Қадамдар:

1. 9 санының нүктелерін санау.

2. 4 нүктені саусақпен жауып, қалғанын санау.

3. Нәтиже: 5

Мысал 3: Көбейту және бөлу

TouchMath көбейту мен бөлуді де енгізеді, бірақ бұл бастауыш сыныптың жоғары деңгейіне сай (3-4 сынып). Көбейту амалдары қайталанатын қосу ретінде түсіндіріледі, ал бөлу – бөлшектеу және топтарға бөлу арқылы үйретіледі.

5. TouchMath әдісін енгізудегі қиындықтар мен шешу жолдары

а) Мұғалімнің дайындығы

TouchMath әдісі арнайы дайындықты қажет етеді. Мұғалім бұл әдістің философиясын, нүктелердің орнын, тапсырмаларды құрастыру жолдарын жақсы білуі қажет. Сондықтан мұғалімдерді алдын ала оқыту, әдістемелік құралдармен қамтамасыз ету маңызды.

б) Құрал-жабдықтардың жетіспеуі

TouchMath әдісі визуалды және тактильді құралдарға негізделеді. Мұндай материалдарды арнайы тапсырыспен жасау немесе цифрлық форматта дайындау қажет. Қазіргі таңда интерактивті тақта мен планшет қолдану арқылы да TouchMath әдісін тиімді іске асыруға болады.

в) Әдісті басқа әдістермен үйлестіру

TouchMath – бұл әмбебап әдіс емес. Сондықтан оны басқа оқыту тәсілдерімен (сұрақ-жауап, логикалық есептер, модельдеу) үйлестіре қолдану – оқушылардың жан-жақты дамуына ықпал етеді.

Қорытынды

TouchMath әдісі – бастауыш сынып оқушыларының математикалық білімін арттыруда өте тиімді, заманауи, көпарналы оқыту жүйесі. Ол балалардың көру, сезу, қозғалыс, есту қабілеттерін бірдей іске қосу арқылы математикалық ұғымдарды терең меңгеруге көмектеседі. Әсіресе оқу қиындықтары бар, визуалды қолдауды қажет ететін оқушылар үшін бұл әдіс таптырмас құрал болып табылады.

TouchMath әдісі бастауыш математикада сан ұғымын қалыптастыру, амалдарды орындау дағдыларын дамыту, логикалық ойлауды жетілдіру және оқуға деген қызығушылықты ояту секілді маңызды міндеттерді тиімді орындай алады.

Білім беру жүйесіне осы әдісті кезең-кезеңімен енгізу, мұғалімдерге арнайы семинар-тренингтер