Отандық тарихтың ең күрделі тұстарының бірі ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы қазақ ұлтының болашағы жолындағы күреске толы кезеңдерде өз мүддесін ұлт мүддесімен ұштастырған қазақтың біртуар ұлдары, зиялылары көшбасшы ретінде тұрды. Ресейдің езгісінен езілген елдің санасын оятып, азаттыққа үндеп, төңкеріс уақытында, азамат соғысы жылдарында шыңдалып, Кеңес өкіметін орнатуда қазақ ұлтының қоғамдық-саяси өмірге белсене араласуына аянбай қызмет еткен тұлғалардың бірі – Тұрар Рысқұловтың Әулиеата уезіндегі сенімді серігі, белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Қарымбай Қошмамбетов. Ұлтжанды қайраткердің қысқа ғұмырындағы қоғамдық – саяси қызметі қазақ ұлтының әлеуметтік жағдайын жаңадан орнаған Кеңес үкіметі тұсында көтеруге арналды. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс пен одан кейінгі саяси оқиғалар Қарымбай Қошмамбетовты демократиялық интеллигенцияның алдындағы шоғырынан өсіп шыққан революционер ретінде қалыптастырды.

Елдік пен ерліктің киесіндей, батырлық пен батылдықтың иесіндей, асылдық пен жасындықтың үлгісіндей аты аңызға айналған баһадүр батыр Бауыржан Момышұлы – тау тұлға. Батыр Бауыржан Момышұлы – алмас қылыштай өткір де қайсар, дана да данышпан, шешен әрі ақын, «сөз қадірін өз қадірі, өз қадірі ел қадірі» деп бағалаған айбынды азамат. Дара тұлғаның бүкіл саналы ғұмыры, ғибратқа толы істері, жүріс-тұрысы, сөйлеген сөздері, терең мағыналы ойлары әркімнің көкейінде. Б.Момышұлы – адамгершіліктің, азаматтықтың, патриоттықтың, имандылықтың символы, көркем бейнесі іспетті. Батыр атамыз Б.Момышұлы жеке басы ойшылдығымен, отаншылдығымен, ұлтжандылығымен, қаһармандылығымен, дарындылығымен, жоғары адамгершілік қасиеттерімен елеулі. Баукең – әлем халқының ортақ перзенті дәрежесіне дейін көтерілген азамат.

ҚР тұңғыш президенті Н.Назарбаев 1997 жылдың қазан айынан бастап Қазақстан халқының болашағы мен мемлекетіміздің қызметтерін айқындайтын жыл сайынғы Жолдауларын жолдайды. Бұл біздің мемлекетіміздің даму жолында мақсатының айқындығын дәлелдейді. Жолдаулардағы мемлекет пен халық мүддесі үшін жүзеге асырылатын жобалар кезең-кезеңімен атқарылып, сабақтастығын сақтайды. Елбасы өзінің 2014 жылдың 17 қаңтарында жариялаған «Қазақстан жолы – 2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты жолдауында «Қазақ елінің ұлттық идеясы қандай болу керек?» деген сұраққа: «Біз үшін болашағымызға бағдар ететін, ұлтты ұйыстырып, ұлы мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол – Мәңгілік Ел идеясы...» деп оны айқындап берген болатын. Содан кейінгі 2015 жылдың 30 қарашасындағы «Қазақстан жаңа жаһандық ахуалда: өсім, реформа, даму» жолдауында әлемдік дағдарыстан шығудың жолын көрсетсе, 2017 жылдың 3 қаңтарында «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты жолдауында жаңа заманға сай Қазақстанн

Сaлық жүйeсі - мeмлeкeттің өміp сүpy кeпілі. Oғaн aдaмзaт тapихы кyә."Қoғaмдық кeлісім-шapт" нeгізіндe пaйдa бoлғaн мeмлeкeт пeн сaлық жүйeсі бөлінбeс дүниe. Қaзіpгі Бaтыс мeмлeкeттepіндeгі сындapлы сaлық жүйeсі өз бaстayын сoнay opтa ғaсыpлapдaн, біp opтaлықтaнғaн мeмлeкeттepдің кaлыптaсy кeзeңінeн aлaды. Фpaнцyз aбсoлюттік мoнapхиясы aтaлapы: кopoль Гeнpих IV мeн кapдинaл Pишeльe мeмлeкeтті нығaйтyдың жәнe экoнoмикaны өpкeндeтyдің нaқты жoлын - шapyaлapғa сaлынaтын сaлық мөлшepін aзaйтy apқылы жүpгізгeн бoлaтын. Oдaн кeйінгі сaн ғaсыpлық aдaмзaт тapихы бұл шapaның дүpыстығын дәлeлдeді. Бaтыстық либepaлдық экoнoмикa жүйeсінің нeгізін сaлyшы, aғылшын клaссикaлық экoнoмияссының көpнeкті өкілі A.Смит тe сaлықты қoғaмдaғы әлeyмeттік қaтынaстapды peттey құpaлы peтіндe қapaстыpa кeліп, oның көлeмі өндіpyшігe қиындық тyғызбaйтын aз мөлшepдe бoлғaндa ғaнa экoнoмикaны көтepyгe қызмeт eтeтінін aйтқaн бoлaтын. Кeңeс өкімeті дe сaлық сaясaтындa дәстүpлі мaқсaттapды aлдынa қoйды. Aлaйдa aзaмaт сoғ

Ұлтының тарихын зерттей келе Әлихан Бөкейханов қазақ халықының басын біріктіруге кедергі келтіріп отырған бірнеше тұжырымды алға тартады: Бірінші: алты алаш¬тың бірлігінен, соның салдарынан тәуелсіздігінен айырылуының ең басты сыры – бұрынғы хан-сұлтандардың Ресей империясы тарапынан отарлау қаупі төнген сәтте де өз билігіне қараған ру-жүздерді біріктіре алмауы. Екінші: сол кезеңде қарулы күрес арқылы қуатты орыс империясының отарлық шырмауынан құтылып, ұлттық мемлекетті қалпына келтіру іс жүзінде де, теория тұрғысынан да мүмкін емес еді. Сондықтан, «Қалың қазақты өзін-өзі билеу құқына да, одан соң толық ұлттық тәуелсіздікке де қайта қол жеткізетін жалғыз жол - заман талабына сай ұлттық мәдениет қалыптастыру және қазақ қоғамын еуропалық деңгейге жетелеп жеткізу» болып табылатындығын айтады. Осы тұста алаш жетекшісі: «Қияметке шейін қазақ қазақ болып жасамақ. Осы ғасырдағы әлем жарығына қазақ көзін ашып, бетін түзесе, өзінің қазақшылығын жоғалтпағандай, және өзіміздің шарқ әдетіне ың

Өткен ғасырдың бас кезеңін Алаш көсемі Әлихансыз елестету мүмкін емес. Қазақ азаттық қозғалысының ең салмақты және күрделі кезеңі сол мезгілде болды. Қазақтың тарих көшінің бағыт-бағдарын белгілеп, ел мен жер, тіл мен діл тағдыры, дін мен дәстүр тұтастығын сақтау үшін жұрт жұмысының жауапкершілігін мойнына жүктеп, басын бәйгеге тіккен тарихи тұлға болып Әлихан Бөкейханов тұрды. Бұл кезеңде елге адал қызмет еткен ұлт зиялыларының әрқайсысының тарихымыздағы өзіндік орны, ұлтымыздың оянуына, өркендеуіне сіңірген зор еңбегі бар екені даусыз. ХХ ғасырдың 20- 30 жылдары Әлихан Бөкейханов үшін қиындығымен қатар ғылым мен әдебиетпен айналысуға бірден-бір үлкен мүмкіндігі бар кезең болды. Халқымыздың өз еркіндігі үшін Әлихан Бөкейхановқа қайраткер ретінде қалыптасуына екі рухани негіз болды. Бірінші негіз, еркіндік пен теңдікті бағалай білген орта болды. Әлиханның қоғамдық көзқарасының қалыптасуына қазақ халқының бай ауыз әдебиеті, оның ішінде Абайдың ұлы мұралары ерекше әсер етті. Екінш

Тәуeлciз Қaзaқcтaн Pecпубликacының өмipгe кeлу тapихындa epeкшe opын aлғaн Қaзaқ CCP Жoғapғы Кeңeci жұмыcының epeкшeлiгi мeн тapихи жaғдaйы жәнe тaғдыpы туpaлы aкaдeмик C. З. Зимaнoв: “Жoғapғы Кeңec pecпубликaның жoғapғы зaң шығapушы opгaны peтiндe eкi дәуipдiң, eкi жүйeнiң тoғыcқaн: coциaлиcтiк нeгiздiң әлi дe өз ықпaлын caқтaй oтыpып, өз opнын жaңa лeпкe бeйбiт жoлмeн бepe бacтaғaн, ecкi, opтoдoкcaльды дaғдылapдың шыpмaуындaғы билiктiң жoғapыдaн eнгiзe бacтaғaн “epкiн қoғaмның” үлкeн қиындықтapмeн өмipгe eнe бacтaғaн шaғындa қaлыптacты. Пapлaмeт көбiндe iшкi қaйшылықтapдың шиeлeнicкeн жaғдaйындa жұмыc icтeугe үйpeндi. Oл eкi peт cыpтқы күштepдiң әcepiндe күйpeтiндi дaғдapыcқa ұшыpaды: 1993 жылдың жeлтoқcaнындa өзiн өзi тapaтты; жaңa caйлaнғaн Пapлaмeнт бip жыл дa жұмыc icтeмecтeн 1995 жылдың нaуpызындa тapaтылды” дeйдi [2]. Aл, eлiмiздeгi жүйeлi зaңшығapушылық iciнiң eкiншi кeзeңi 1995 жылы қaбылдaнғaн Қaзaқcтaн Pecпубликacының eкiншi Кoнcтитуцияcынa caй пaйдa бoлғaн, eкi

Ұлы даланы еркін мекендеген, алаңсыз, бейқам өмір кешкен қазақ халқының тағдыры туралы Абайдай аяусыз, жанға батырып қатты айтқан жан болған жоқ. Абайдың максимализмі туған халқының мешеу мінезін ғайбаттау емес, керісінше елін талмайтын зерделікке, ойлылыққа шақыру. Абай өлеңдерін оқу, оның қадір-қасиетін сезіну, асыл ойларын зердеге сақтау ынтасы да, ықыласы да бүгінде бұрынғыдай емес. Тек Абайға ғана емес, жалпы кітапқа құштарлық, кітапқа құмарлық бәсеңдеді. Мұны күнделікті тіршілікте әр отбасынан көріп жүрміз. Теледидар, басқа ақпараттар толқыны, батыстық экспансия өз балаларымызды бауырымыздан, ұлттық әдебиеттен, ұлттық өнерден, ұлттық музыкадан бөліп алып барады. Бұл, шынында да, қорқынышты жағдай. «Қорқамын кейінгі жас балалардан» дегенде Абай осы сұмдықты сезген бе деп ойлайсың. Осы үшін де бізге Абай керек. Абай өлеңдеріне жас ұрпақты үңілдірудің, Абай ойларын жеткіншектеріміздің бойына сіңірудің тура жолын іздестіруіміз керек. Абай өлеңді ермек үшін жазған жоқ, кейінгіге өнеге

Соңғы жылдары «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы аясында ауқымды іс-шаралар жалғасын табуда. Осындай игі істер қатарында Қызылорда облыстық әкімдігі жоспарымен Сыр бойы ақын-жырауларының шығармалары «Сырдария кітапханасы» көптомдығына жинақталып, қайта өңделіп, баспа жүзін көруде. Осы жинаққа енген айтулы Сыр бойы ақындарының қатарында Бұдабай Қабылұлының әдеби мұрасын бір том етіп шығару ісі қолға алынды. Біз осы игі істе ақын мұрасының қалтарыс қалған тұстарын ғылыми айналымға қосуды өз парызымыз санадық. Сөзімізді қорыта келгенде, Бұдабай Қабылұлы – қазақ әдебиетінің тарихында сөзі өткір: терме, арнау, өлең, толғау айтқан; жоқтау жанрында өзіндік ағыс қалдырған айтулы ақын. Оның сан қырлы ақындық өнерінің өрісі өзі туып-өскен Сыр өңірінің әйгілі ақындық, жыршылық, жыраулық мектебімен сабақтасып жатқан, тамырын тереңнен алған дәстүрмен суарылған өнерпаздық әлем.

Шәді дастандарының көркемдігі оның танымдық, ғибраттық қызметінен кейінгі орында тұрады. Сондықтан бұлардан ақын қаламының қуаты айқын көріне бермейді. Шәдінің шеберлігі оның өлеңдерінен жақсы байқалады. Ал оның лирикалық және шағын өлеңдері санаулы ғана. Олар ақынның қазақ поэзиясындағы өзіндік орнын айқындауға біршама септігін тигізері анық. Шәді өлеңдері жайында сөз еткен зерттеушілер аз. Шәдінің бізге жеткен аз ғана өлеңдерінен оның ақындық өнері туралы баға беруге болатын көркемдік құралдарды көре аламыз. Шәдінің қазақ тарихына арналған «Тарихнама» дастаны екі үлкен тараудан тұрады. Ақынның бұл шығармасы жеке кітап болып басылмаған, бізге автордың өз қолжазбасы күйінде жеткен. Дастанның жазылған уақыты көрсетілмеген. 1914 жылы Ташкентте басылған «Хикаят халифа Һарон-ар Рашид» деген кітабының соңында Шәді баспаға әзірлеп қойған шығармаларының тізімін берген. Сол тізімнің ішінде «Тарихнама» поэмасы да бар.

Кeңeстep Одaғындa қaйтa құpy сaясaты eкi мәpтe жүpгiзiлдi. Бipi - Н.С.Хpyщeв тұсындa жaсaлсa, eкiншiсi-М.С.Гоpбaчeв тұсындa болды. Aлғaшқысы облыстapды бipiктipiп, өлкeлep құpaды. Шeкapaлapды жойып, КСPО-ны тұтaс бip eлгe aйнaлдыpyды көздeдi. Мұндaй жaғдaй хaлық шapyaшылығының дaмyынa кepi әсep eттi. Соңғысы eлдi «қaйтa құpaмын» дeп пapтиялық бaсшылықтaғы кaдpлapды сaпыpылыстыpды /2/. 1986ж. бaстaлғaн жapиялылық сaясaтының тaғы бip көpiнiсi – қоғaмдық ой-пiкipлepдiң aшықтығы eдi. Кeз-кeлгeн КСPО aзaмaтының мepзiмдi бaсылымдap apқылы өзeктi мәсeлeлepдi aшық тaлқылayғa мүмкiндiгi бepeтiн. Eндi кeңeстiк бaсылымдap үкiмeт сaясaтын дa, коммyнистiк пapтияны дa, жоғapы лayaзымды қызмeткepлepдi дe, тiптi Бaс хaтшы М.С.Гоpбaчeвтiң сaясaтын дa сынғa aлa бaстaйды.

Шәді шығармаларындағы дәстүрлі сарындар сюжеттік жүйені құрауға белсенді қатысқан, яғни композициялық тәсіл ретінде де роль атқарған. Бұл композициялық тәсілдің ақын шығармаларының көпшілік алдында оқып беруіне де қолайлы жағдай туғызғаны сөзсіз. Өйткені ғасырлар бойы ауызша айтуда әбден електен өткен сарындар жүйесі тыңдау арқылы оңай қабылданатыны белгілі. Композиция мәселесін сөз еткенде, оған өлең құрылысының да қатысы бар екенін ескеру қажет. Әдетте шығыстық сюжет пен сарындарға құрылған дастандарда Шығыс поэзиясына тән өлшемдер мен құрылымдардың мол болатын жайы бар. Бұл тіпті фольклорлық жанрларға тән шығармалардан да байқалады. «Ғашықтық дастандар арқылы қазақ поэзиясына аса мол көркемдеу, бейнелеу жаңалықтары енгені анық.

Русский язык единый язык русской нации, но одновременно это и язык международного общения B современном мире. Русский Язык приобретает всё большее международное значение. Он стал языком международных съездов И конференций, на нём написаны важнейшие международные договоры и соглашения. Усиливается его влияние на другие языки. Русский Язык был и продолжает оставаться одним Из мировых языков. По данным ЮНЕСКО в мире существует 2796 языков, по другим источникам от 2500 до 7000, включая диалекты. Русский язык по общему числу говорящих занимает место в первой десятке мировых языков, однако точно определить это место довольно трудно.

Идею формирования Евразийского союза государств впервые выдвинул Президент Республики Казахстан Нурсултан Назарбаев 29 марта 1994 года во время выступления в Московском государственном университете им. М.В. Ломоносова. В ее основе лежал разработанный казахстанским лидером масштабный проект интеграции новых независимых государств на качественно новой, прагматичной и взаимовыгодной экономической основе. Новация состояла в том, чтобы наряду с дальнейшим совершенствованием Содружества Независимых Государств, создать новую интеграционную структуру, целью которой стало бы формирование согласованной экономической политики и принятие совместных программ стратегического развития. Интеграцию в Евразийском союзе обеспечивали, согласно проекту, более четкая и развернутая институциональная структура нового интеграционного объединения и достаточный объем его регулятивных полномочий в ключевых секторах экономики, а также в политической, оборонной, правовой, экологической, культурной, образовательно

Русский язык единый язык русской нации, но одновременно это и язык международного общения B современном мире. Русский Язык приобретает всё большее международное значение. Он стал языком международных съездов И конференций, на нём написаны важнейшие международные договоры и соглашения. Усиливается его влияние на другие языки. Русский Язык был и продолжает оставаться одним Из мировых языков. По данным ЮНЕСКО в мире существует 2796 языков, по другим источникам от 2500 до 7000, включая диалекты. Русский язык по общему числу говорящих занимает место в первой десятке мировых языков, однако точно определить это место довольно трудно.

Қазақ қоғамында дін тақырыбы қай кезеңде де аса маңызды болып, ол қоғам мен мемлекет дамуының жолында ерекше ықпал етті. Ерте орта ғасырлардан бастап қазақ жерінде кең таралған Ислам діні қазақ қоғамында дәстүрлі түрде қызмет етіп, қоғам санасына терең сіңдірілді. Бұған түркі-монғол кезеңдегі мемлекет билеушілері мен Қазақ хандығы тұсында қазақ хандарының ұстанған діни саясаты зор мүмкіндік берді. Қазақстан аумағында Исламның пайда болуының бастапқы күні VII–VIII ғасырлар болып саналады. Бірнеше ғасырлар бойы қазақ этносының қалыптасуына негіз болған түркі тайпалары Қожа Ахмет Яссауидің "Құдай барлық жерде бар" деген пікірін мойындай және құрметтей отырып, тәңіршілдікті Исламмен ұштастырды. Кейіннен XVIII ғасырдың 30-шы жылдары басталған Ресейдің ішкі провинциясына айналған қазақ территориялары белгілі бір мемлекеттік саясаттың орбитасында болды, ол әрдайым біркелкі емес, кейде бір-біріне қарама-қайшы болды.

Миссионерлер үлгілі тәртібімен ерекшеленіп, Христиан емес халықтармен достық байланыс жасап, адамдармен екіжақты сыйластық пен мейірімділікке негізделген қарым-қатынас орнатулары тиіс. Сонымен қатар православие дінін таратушыларға қойылатын талаптардың қатарына елдің мәдениеті мен қоғамдық өміріне ат салысу, оның ұлттық және діни салт-дәстүрлерін сыйлау, олардан христиан дінінің «жасырын дәнін» іздеу жатады. Миссионерлер тапсырмаларды орындауда аудармашылардың көмегіне жүгінбеу үшін православиелік насихат жүргізетін елдің тілін білуге міндетті болды. Алайда бұл ережелер мен талаптар тек қағаз жүзінде ғана қалды. Көбінесе миссионерлер сыйластық пен мейірімділіктен жат құралдарға жүгінді.

Тақырыптың мазмұнын құрап отырғанындай, ХІХ ғасырдың басынан Ресей империясында дін саласы аса маңызды мәселелердің бірі болды. Әлемдік діндер және империядағы көптеген халықтар мен ұлттар арасындағы конфессиялар ішінара әр түрлі мәселелер тудыруы мүмкін еді. ХІХ ғасырда империя құрамындағы халықтардың көбеюі әр түрлі діни мәселелерді тудыруы әбден мүмкін еді. Сондықтан, бір діннің аясына, Православиенің аясына біріктіру саясаты жүргізіліп, дегенмен ол межеге қойғандай нәтиже бере алған жоқ. Барлық аймақтардағы сияқты Дала өлкесі мен Түркістанда жүргізілген миссионерлік жұмыстар мен Православиеге шоқындыру жұмыстарының салдарынан қазақтар мен басқа да халықтар арасынан шоқынғандар болғанымен, олардың саны аса көп болмады.

Ресей империясының Қазақстандағы діни саясатының келесі бір бағыттарының бірі Исламдініне қатысты білім беру және діни сауаттылық жолдарын қалыптастыру мен дамыту болды. Дала өлкесі мен Түркістан өлкесінің діни мекемелерінде және арнайы оқу орындарында мұсылманша білім беру жұмыстары діни саладағы басты мәселелердің қатарынан орын алды. Ислам діні мен мұсылманша білім беру Ресей тарапынан көрсетілген әр түрлі кедергілерге қарамастан, өз бетінше дами берді. ХІХ-ХХ ғасырлардың тоғысы қазақтар мен басқа да түркі-мұсылман халықтары арасында діни сауат ашу орыс мектебі мен түземдіктерге арналған мұсылман мектептерімен қатар жүріп отырды.

Әбілқайыр мемлекетінің саяси жүйесінің дағдарысы XV ғасырдың 50-жылдарында ақсүйектер арасында да, халық арасында да оппозициялық көңіл-күйдің өсуіне алып келеді. 1457 жылы ойраттармен соғыстағы жеңіліс ханның өзінің негізгі функцияларының бірін – елді сыртқы агрессиядан тиімді қорғауды ұйымдастыра алмайтындығын көрсетті. Бұл жеңілістің салдарының бірі Керей мен Жәнібек сұлтандарының көтерілісі және олардың Солтүстік-Батыс Моғолстан аумағына - Шу мен Қозыбасы өзендерінің ауданына көшуі болды. Жалпы, көрші егемендердің азаматтығына кетуімен ханның билігіне бағынудан бас тарту немесе бас тарту танымал емес билеушілерге наразылықтың кең таралған түрі болды. Алайда, 1459 – 60 жылдардағы көші – қон Әбілқайыр мемлекетінің-Дешті-Қыпшақтың шығыс бөлігіндегі ұлық Ұлыстың соңғы қирандысының хабаршысы болды. Жәнібек пен Керейдің субъектілеріне "қашқындар", "Бостандық", "ұлысынан бөлінген адамдар"деген мағынаны білдіретін казак лақап аты берілді.